شش سال پیش در همین روزها در خیابان‌های تهران می‌گشتیم تا تصویرهای فیلمی درباره آلودگی هوا را ثبت کنیم. فیلمی که به نام وارونگی از شبکه یک تلویزیون پخش شد. ساخت این فیلم مرا با یکی مسأله اساسی روبه‌رو کرد و آن اینکه نشانه‌های دیداری و آمار رایجِ درباره آن تا چه اندازه با واقعیت خوانایی دارند؟ یکی از کلیشه‌های رایج برای نشان دادن آلودگی هوای شهر نشان، دادن دود اگزوز اتوموبیل‌هاست. در حالی گاز […]
برچسب: سینمای مستند
تعریف سینمای مستند در نوشته‌های دیوید بُردوِل، رابین وود و کریستین متز
مقدمه نوشته ای در این باره که باید از تعریف های سینمای مستند سخن گفت، نه تعریف آن تعریفِ تعریف این روزها بیش از هر زمان دیگری می‌شنویم که علت نابسامانی اوضاع در فلان حوزه بخصوص این است که تعریفی (یا تعریف روشنی) از آن نداریم. احساس نیاز به تعریف گویی نیاز به امنیت است، به تکیه‌گاه ثابت و قابل‌اطمینانی که بتوانی به آن چنگ بزنی و از غرق شدن در واقعیت متلاطم و دائماً […]
فضای محرم و دغدغه آزاد ماتیان
در فیس بوک چرخ می‌زنم. دوستی عکس‌های مراسم خیمه‌سوزان عاشورا را گذاشته است با نوشته‌ای طعنه‌آمیز به اوضاع زمانه. دوستی عکسی از داون تاون لس آنجلس را و آن را به کوچه برلن تشبیه کرده است. صدای طبل‌های دسته‌های محرم دوستی را یاد طبل زدن کاترین در نمایشنامه ننه دلاور انداخته است. دوستی عکسی از غلامحسین ساعدی گذاشته با یکی از نامه‌های پر از اندوه و یاس او به محبوبش طاهره. دوستی خبر نمایش فیلمش […]
تکه‌ای از مقاله “مواد آرشیوی در فیلم مستند”
شماره جدید فصلنامه فارابی به سینمای مستند اختصاص یافته است. سردبیری این شماره را امیرحسین ثنایی به عهده دارد. مشارکت من در این شماره یک مقاله نظری است درباره تعریف‌های سینمای مستند (توجه کنید، تعریف‌ها نه تعریف. یعنی تعریف‌های گوناگونی وجود دارد و یکی از آن‌ها را برتر از دیگران دانستن واقعاً دشوار است) و دیگری مطلبی درباره مواد آرشیوی در فیلم مستند. این مقاله کوششی است برای دسته‌بندی انواع مواد آرشیوی و انواع استفاده‌های […]
نقد فیلم مستند چه تفاوتی با نقد فیلم داستانی دارد؟
نقد فیلم جزئی از چرخه اقتصادی و اجتماعی سینماست و از آنجا که فیلم مستند چرخه اقتصادی جاافتاده و سازوکار عرضه و مخاطب جاافتاده ندارد، طبیعتاً به طور منظم نیز نقد نمی‌شود. و چون به طور منظم نقد نمی‌شود نقد آن نیز ملاک‌ها و سنت‌های خاص خود را پیدا نکرده است. نقد فیلم مستند با نقد فیلم داستانی تفاوت‌های اساسی دارد، چون ساخت این دو فیلم اساساً با هم فرق دارد. در فیلم مستند کارگردانی […]
یادداشت‌هایی درباره پرسش “سینمای مستند چیست؟”
این روزها بیش از همیشه مستند می‌بینیم. البته این حرفی به شرطی درست است که درک‌مان را از “مستند” به کلی تغییر دهیم و آن را دیگر نه به عنوان اثر هنری جدا از پیرامون، بلکه تصویرهایی پراکنده در دوروبرمان، در این یا آن کانال تلویزیون و در اینترنت بدانیم، که شبیه اینستالیشن تماشایش می‌کنیم، نه در سالنی که زمان ورود و خروجش مشخص شده و نه به عنوان داستانی با شروع و پایان مشخص، […]
اضطراب دروازه‌بان هنگام ضربه پنالتی*
پائولین کیل منتقد فیلم آمریکایی گفته است که جذابیت سینما ارتباط اندکی با هنر دارد. پس این جذابیت در چیست؟ در اینکه ما می‌توانیم به یاری تصویر سینمایی به جاهایی برویم که در واقع نمی‌توانیم. دیوار چین را ببینیم. به فلان قله مرتفع در فلان کشور دوردست برویم. به لندن برویم و به استودیوهای المپیک. و از جاهایی بازی‌ها را ببینیم که به عقل جن نمی‌رسید. یک آن درست پشت تور دروازه فوتبال ایستاده باشیم، […]
ده فیلم مستند برتر سال ۱۳۹۰
به انتخاب داوران جایزه “مستند برتر سال” ۱- خانۀ من (محسن امیریوسفی) ۷۶/۵ امتیاز ۲- پیرپسر (مهدی باقری) ۷۵/۵ امتیاز ۳- سالینجرخوانی در پارک شهر (پیروز کلانتری) ۷۵ امتیاز ۴- خانۀ قمرخانم (آیدا پناهنده) ۷۳/۵امتیاز ۵- ۲۱ روز و من (شیرین برق‌نورد) ۶۷ امتیاز ۶- اسکورپیو (فریده صارمی و امید هاشملو) ۵۷ امتیاز ۷- گفت‌و‌گو با انقلاب (روبرت صافاریان) ۵۶/۵ امتیاز ۸- کهریزک، ۴ نگاه (رخشان بنی‌اعتماد، محسن امیریوسفی، پیروز کلانتری، بهمن کیارستمی) ۵۲ امتیاز ۹- […]