نقدها و نوشته‌های روبرت صافاریان

پشت جلد کتاب می‌خوانیم: «همان وقت که احمد محمود در این سوی رود همسایه‌ها را می‌نوشت، غائب طعمه فرمان، رمان‌نویس صاحب‌سبک و بنام عراقی، در آن سو در کار نوشتن نخل و همسایه‌ها بود. آن دو بی‌آن‌که یکدیگر را بشناسند، از رنج‌های روزگار خود می‌نوشتند … » البته این همزمانی دقیق نیست. کتاب همسایه‌ها در سال ۱۳۵۳ منتشر شده است و کتاب نخل و همسایه‌ها در سال ۱۳۴۵، کماکان می‌توان گمان کرد که دو نویسنده تقریباً همزمان روی اثرشان کار می‌کردند، چرا که نخستین نگارش همسایه‌های محمود گویا ده سال زودتر آماده بوده و شاید او در همان زمان که طعمه فرمان کتابش را می‌نوشته مشغول کار روی همسایه‌ها بوده است. اما تفاوت مهم‌تر چیز دیگری است. نویسنده‌ی عراقی کتابش را نه در آن سوی رود، بلکه در جایی خیلی دور نوشته است، در مسکو …

سرنوشت پولین، زن جوانی که نخستین رمان آلکساندر دوما عنوان خود را از نام او گرفته، توسط سه راوی اول شخص تعریف می‌شود: یک داستان تودرتوی واقعی. این ساختار تودرتو به نظر پیچیده می‌آید، اما نگران نباشید. آلکساندر دوما قصه‌گوی قهاری است و طور ماجرا را پیش می‌برد که هیچ گیج نمی‌شوید و خوب می‌توانید رویدادها و روابط آدم‌ها را دنبال کنید.

اگر بخواهیم این رمان ۱۲۷۰ را صفحه‌ای توصیف کنیم، اول باید بگوییم بدنه اصلی‌اش، حدود ۷۵۰ صفحه از آن (صص ۳۰۹-۱۰۵۷) که فصلی است با عنوان «نقل حسین میرزا»، سرگذشت حسین تنظیفی است؛ مترجم مستشاران نظامی آمریکا در آذربایجان در اوائل دهه‌ی چهل شمسی، که ناخواسته در جریان قتل یکی از افسران مستشاری به دست تعدادی از گروهبان‌های ایرانی قرار می‌گیرد و به حبس ابد محکوم می‌شود. سرگذشت حسین تنظیفی با آزادی او همراه زندانیان سیاسی در سال ۱۳۵۷ ادامه پیدا می‌کند و رویدادهایش به موازات رویدادهای انقلاب در تهران رخ می‌دهند.اما سیصد صفحه‌ی اول کتاب در فضای کاملاً متفاوتی می‌گذرد.

پل خواب اقتباسی است آزاد از جنایت و مکافات و حتی اگر این موضوع در عنوان‌بندی پایانی فیلم ذکر نمی‌شد، آشکار بود؛ اصولاً هر فیلمی که در آن جوانی در گرفتار‌ی مالی پیرزنی را با تبر (یا پتک) بکشد، ناگزیر بیننده را به یاد اثر مشهور داستایوسکی می‌اندازد و او را به مقایسه فیلم با آن رمان می‌کشاند. ما هم برای نزدیک شدن به پل خواب همین راه را انتخاب می‌کنیم و می‌کوشیم ببینیم شباهت‌ها و تفاوت‌های فیلم با جنایت و مکافات چه چیزی را در مورد خود فیلم روشن می‌کنند.

بهنام بهزادی بعد از تمرکز بر زندگی جوانان در فیلم قبلی‌اش قاعده تصادف، این بار زندگی یک خانواده گسترده را موضوع فیلم جدیدش قرار داده است. دو خواهر و یک برادر و مادری بیمار اما با روحیه که با نیلوفر، دختر جوان و مجرد خانواده، زندگی می‌کند. وارونگی داستان بحران این خانواده است و مهم‌تر از آن، داستان شورش نیلوفر علیه مناسباتی که در آن دیگران برای زندگی او تصمیم می‌گیرند بدون این که حتی […]

کتاب «۱۴ آبان، روز آتش» همزمان با رویدادهای نیمه‌ی دوم ۱۴۰۱ منتشر شد و خواه‌ناخواه به مقایسه‌ای بین تظاهرات ماه‌های پاییز و زمستان ۵۷ و رویدادهای جاری و همین طور بحث‌هایی پیرامون مفهوم انقلاب و غیره دامن زد. خانم کاکاوند که این مصاحبه را با من کرده است خود سال‌ها بعد از رویدادهایی که در کتاب توصیف شده‌اند به دنیا آمده و این امر به گمانم مصاحبه را جالب می‌کند.