فیلم-مقاله چیست؟

مقاله در زبان فارسی به عنوان معادل دو کلمه انگلیسی به کار می‌رود که با وجود نقاط اشتراک فراوان، تفاوت‌هایی نیز با هم دارند: essay و article. آنچه در سال‌های اخیر در نوشته‌های نظری غربی درباره درباره انتقال این قالب نوشتاری به عرصه سینمای مستند نوشته شده است، درباره film essay بوده است. فرهنگ‌های لغت و دائره‌المعارف‌های آنلاین غالباً به همپوشانی دو لفظ یادشده تاکید می‌کنند، امّا به طور کلّی می‌توان گفت که essay نسبت […]

نِرگاقت: مهاجرت بیست هزار نفر از ارامنه ایران به ارمنستان بعد از جنگ جهانی دوّم

نِرگاقت یا بازگشت به وطن بعد از پایان جنگ جهانی دوّم، در سال‌ ۱۹۴۶، رهبری اتحاد شوروی برنامه‌ای تصویب کرد برای تشویق و سازماندهی مهاجرت انبوه ارامنه کشورهای مختلف جهان به ارمنستان. این برنامه به طور طبیعی شامل ارامنه ایران هم می‌شد. بین دولت وقت ایران و شوروی توافق به عمل آمد تا طبق برنامه‌ریزی معین ارامنه از مناطق روستایی و شهری کشور به ارمنستان مهاجرت کنند. طبق آمار گوناگون حدود بیست هزار نفر از […]

نقد فیلم “برف روی کاجها”

برف روی کاج‌ها. این نام چه انتظاری به وجود می‌آورد در بیننده‌ای که هنوز فیلم را ندیده، امّا شنیده است فیلم سیاه‌وسفید است، ریتم کندی دارد، موسیقی بسیاری از صحنه‌های آن را همراهی می‌کند و در کانونش زنی جای گرفته است که ناگهان متوجه می‌شود شوهرش به او وفادار نیست. انتظار من این بود که با فیلمی روبه‌رو خواهم بود از نظر بصری غنی. خیابان‌هایی با درختان کاج که آدم‌های فیلم زیر آن راه می‌روند […]

نقد فیلم “ننه گیلانه” رخشان بنی اعتماد

رنج‌های یک مادر در میان فیلمسازانی که پیشینه مستندسازی دارند، رخشان بنی‌اعتماد از آنهایی است که از دنیای مستند موضوع آن را به سینمای داستانی آورده است، نه سبک آن را. منظور از سبک مستند ویژگی‌هایی است مانند قصه کمرنگ، استفاده از نابازیگر، فیلمبرداری در محل‌های واقعی، نور طبیعی، ترکیب‌بندی‌های نه چندان آراسته و غیره، مجموعه ویژگی‌هایی که به سبک فی‌البداهه، مستندنما، واقع‌نما و از این قبیل، مشهورند. بنی‌اعتماد از همان نخستین فیلم‌های بلند داستانی […]

نقد فیلم “کارگران در حال کارند” مانی حقیقی

کارگران در حال کارند، روشنفکران سرگردانند کارگران در حال کارند نسبت به فیلم قبلی‌ مانی حقیقی یکدست‌تر و پخته‌تر است. از ناهمگونی لحن و دیالوگ‌های دور و دراز و غالباً بی‌هدف آبادان و بخصوص بلاتکلیفی روایت آن، در این فیلم خبری نیست. از نظر دکوپاژ و اخذ بازی و پیشبرد سنجیده روایت هم  فیلم خوبی است. کارگران در حال کارند تصویری است از طبقه متوسط شهری. از نسل میان‌سال این طبقه که شاید زمانی آرمان‌هایی […]

درباره انفجارهای بوستون، پوشش تلویزیونی آن و مسأله قومی

مرز مبهم بین “ما” و “آن‌ها” روز ۲۶ فروردین، دو انفجار مهیب در مسیر مسابقه دو ماراتن بوستون به مرگ سه شهروند و زخمی شدن بیش از دویست نفر انجامید. شهر بوستون مرکز ایالت ماساچوست آمریکاست و به دانشگاه‌ها و موسسات آموزش عالی خود مانند ماساچوست اینستیتوت آو تکنولوجی MIT  و هاروارد و جوّ تساهل قومی و مذهبی‌اش مشهور است. به زودی معلوم شد که انفجار کارِ دو برادرِ ۱۹ و ۲۶ ساله مسلمانِ چِچِن […]

درباره کارگردانی فیلم “نفس عمیق”

نفس عمیق ضرباهنگ تندی ندارد، در آن از رویدادهای دراماتیک بزرگی خبری نیست، عمدتاً به ولگردی‌های دو جوان و دوستی‌های آنها می‌پردازد، بنابراین می‌تواند برای علاقه‌مندان سینمای پرحادثه خسته‌کننده باشد، امّا با این همه، در بیان آنچه می‌خواهد بگوید، در نقل ماجراهایی که می‌خواهد روایت کند، فیلم موجزی است که رویداد‌ها را در کوتاه‌ترین زمان (و غالباً به شیوه‌ای رسا) به بیننده نشان می‌دهد. و این محصول چند شگرد در کارگردانی شهبازی است: میزانسن در […]

نگاهی به فصل‌های گشایش و پایانی فیلم “نفس عمیق”

کامران کجا مُرد؟ نمایی از سری با موهای بلند زیر آب. چندین نما از غواص‌هایی که جسدی را از آب بیرون می‌کشند و درباره جسد دیگری که زیر آب است حرف می‌زنند. دقیقاً جایی که یکی از غواص‌ها به بلندی موهای جسد دیگر اشاره می‌کند، تصویر برش می‌خورد به نمایی شبیه نمای اوّلی در زیر آب (این برش به طور طبیعی بر این دلالت می‌کند که این همان جسدی است که هنوز زیر آب است). […]